प्राचीन भारतीय वेदविद्या आणि शास्त्रविद्या भारतीय संस्कृतीतील उज्वल ज्ञानपरंपरेच्या द्योतक आहेत. ज्ञाननिष्ठा, स्मरणशक्ती, अथक परिश्रम आणि चिकाटी या चतुःसूत्रीच्या आधारावर शतकानुशतके विद्वानांनी या विद्यांचे संरक्षण आणि संवर्धन केले. परंतु इंग्रजी राजवटीच्या काळात या विद्यांना मिळालेला राजाश्रय नष्ट झाला. इंग्रजांच्या प्रभावामुळे लोकांचा कल हळूहळू इंग्रजी भाषेकडे वळू लागला प्राचीन भारतीय वेदविद्या आणि शास्त्रविद्या यांचे अध्ययन करणाऱ्यांची संख्या कमी होऊ लागली.

    या सर्व परिस्थिती विषयी गांभीर्याने विचार करणारे न्यायमूर्ती महादेव गोविंद रानडे आणि कविवर्य महादेव मोरेश्वर कुंटे यांच्या पुढाकाराने पुण्यातील तत्कालीन प्रतिष्ठित वैदिक विद्वान आणि शास्त्री यांची एक सभा बोलावली गेली.

   सदर सभेत या सर्व गोष्टींवर विचार होऊन प्राचीन भारतीय ज्ञानपरंपरेच्या रक्षणासाठी एका संस्थेची स्थापना केली गेली. ती संस्था म्हणजे वेदशास्त्रोत्तेजक सभा. तो दिवस होता भाद्रपद शुद्ध प्रतिपदा, शके १७९७ म्हणजे दिनांक ३१ ऑगस्ट १८७५.